Με όλα αυτά που ακούμε τις τελευταίες ημέρες είναι αλλά και με το «καμπανάκι» των 47 πυρκαγιών που εκδηλώθηκαν στη χώρα μόλις σε μία ημέρα (Δευτέρα 20/7) κρίναμε σημαντικό να ενημερωθούμε για το θεσμικό ρόλο της Τοπικής Αυτοδιοίκησης ως προς την αντιμετώπιση ΚΡΙΣΕΩΝ με επίκεντρο βεβαίως, τις πυρκαγιές, παραθέτοντας συγκριτικά παραδείγματα. Στα χέρια μας έφτασε μια Μεταπτυχιακή Διατριβή Ειδίκευσης στο ΕΚΠΑ (τα στοιχεία υπάρχουν στη διάθεση της εφημερίδας μας) από την οποία «κρατήσαμε» σημαντικά στοιχεία και συμπεράσματα.
Η μελέτη επικεντρώνεται στην κατάσταση της Ελλάδας σε σύγκριση με ανάλογα παραδείγματα οργάνωσης στην αντιμετώπιση φυσικών καταστροφών σε χώρες του εξωτερικού, όπως είναι η Αυστραλία. Δείτε λοιπόν τι αναφέρει η μελέτη:
«…Η Αυστραλία όπως και η Ελλάδα, έχει τρία επίπεδα διακυβέρνησης: εθνικό, πολιτειακό και τοπικό, με διαφορετικές βεβαίως διαβαθμίσεις, όπου η κεντρική διακυβέρνηση παρεμβαίνει μόνο σε θέματα διαπολιτειακά, οι πολιτείες είναι υπεύθυνες για τον σχεδιασμό και την νομοθεσία και οι τοπικές κυβερνήσεις είναι η αιχμή του δόρατος έχοντας την ευθύνη για την απόλυτη διαχείριση των αρχών (πυροσβεστική, πολιτική προστασία, αστυνομία). Αυτή η κάθετη οργάνωση με σαφή όμως διάκριση αρμοδιοτήτων, δίνει τη δυνατότητα σε κάθε Δήμο να έχει πόρους, μέσα και αρμοδιότητες για την αντιμετώπιση των κρίσεων.
Βασικό σχέδιο στην Αυστραλία είναι ο νόμος Emergency Management Act του 1986 και από αυτόν καθορίζονται ΞΕΚΑΘΑΡΑ οι αρμοδιότητες του υπεύθυνου Υπουργού για την αντιμετώπιση καταστροφών (Υπουργός Αστυνομίας και Υπηρεσιών Έκτακτων Αναγκών –Minister of Police and Emergency Services).
Ορίζονται επιτροπές διαχείρισης σε πολιτειακό, περιφερειακό και τοπικό επίπεδο, όπως και τα αντίστοιχα σχέδια διαχείρισης, καθώς και οι ευθύνες διαχείρισης.
Σημειώστε, ότι στην Αυστραλία θεωρείται ξεπερασμένη ήδη από τις αρχές της δεκαετίας του 2000 η αντίληψη ότι οι δασικές πυρκαγιές μπορούν να αντιμετωπιστούν μόνο με την αύξηση και την βελτίωση των επίγειων και εναέριων μέσων κατάσβεσης και την αύξηση του ανθρωπίνου δυναμικού παρέμβασης. Σημαντικότερος κρίνεται ο συντονισμός και η συνεργασία των φορέων με σαφείς και μη επικαλυπτόμενες αρμοδιότητες.
Όσον αφορά δε το επιχειρησιακό σχέδιο, επισημαίνεται από πολλούς ερευνητές ότι η αποτελεσματική αντιμετώπιση των καταστροφών απαιτεί μία νέα προσέγγιση διακυβέρνησης που καλείται προσαρμοστική διακυβέρνηση (adaptive government), η οποία θα επανασχεδιάσει τα μέτρα πρόληψης και αντιμετώπισης σύμφωνα με τις εκάστοτε συνθήκες, αξιοποιώντας την πρότερη αποκτηθείσα εμπειρία».
Διαβάζοντας την αξιόλογη αυτή μελέτη, καταλήγουμε στο εξής:
Δεν μπορεί η Τοπική Αυτοδιοίκηση να είναι θεατής η απλός συμμέτοχος σε κρίσιμα γεγονότα τα οποία την αφορούν περισσότερο από οποιονδήποτε άλλον (βλέπε: Πυρκαγιές).
Θα πρέπει να αναβαθμιστεί ο ρόλος των ΟΤΑ και να ακουστεί η «φωνή» τους!
Η Αυτοδιοίκηση πρέπει να είναι εφοδιασμένη, προετοιμασμένη και ετοιμοπόλεμη. Να μπορούν Δήμαρχοι και Περιφερειάρχες να έχουν άποψη πάνω στα επιχειρησιακά σχέδια και στο συντονισμό την «κρίσιμη ώρα» και όχι να αναμένουν στο ακουστικό τους…
Όταν (και αν) γίνουν όλα αυτά στην Ελλάδα, μετά μπορούμε να συζητάμε για ευθύνες…
Μέχρι τότε, θα αναλωνόμαστε σε ηχητικά ντοκουμέντα και παρασκήνιο.